Đất trồng cà phê ở Tà Đùng
Cây cà phê hợp với đất đỏ bazan vùng cao tầm 500m trở lên. Giờ chúng ta thử xem một mẫu đất là 10 nghìn mét vuông đất trồng cà phê sẽ như thế nào. Hãy tưởng tượng miếng đất này rộng 100×100 thì việc đi bộ xung quanh đã là gần nửa cây số.
Cà phê 1 năm mấy vụ
Người dân Tà Đùng Đak Som trồng cà phê, chăm sóc và thu hoạch thu hoạch 1 vụ duy nhất trong năm.

Mùa thu hoạch cà phê
Thời gian thu hoạch cà phê là vào tầm 15 tháng 11 đến hết tháng 12. Có một số hộ nhà ở xa rẫy cả trăm cây số thì tranh thủ hái sớm công hái rẻ và có sẵn, nhưng trái xanh bán được giá thấp tầm 6000/kg trái tươi. Loại cà phê xanh này cho ra cà phê chất lượng thấp, nhân có màu xanh nhạt.

Nhân công hái cà phê
Cao điểm là đầu tháng 12, cà phê đồng loạt chín, mọi người cùng có nhu cầu hái cà phê kẻo mưa xuống rụng hết. Thế là cuộc chiến dành dựt công hái bắt đầu, giá hái cà từ 1000/kg lên 1200. Có nhà rẫy dốc khó hái, cây ít trái thì phải trả tới 2000/kg chiếm tới 30% giá bán cà phê tươi. Nhiều nhà vườn phải thuê người hái công với chi phí 1 ngày là 250 ngàn.
Dân từ miền Tây, từ miền Bắc đổ về vùng trồng cà phê để thu mướn. Cảnh hàng toán 5-10 người Mông gồm cả gia đình con cái, nồi niêu soong chảo đứng ở ngã ba đường chờ xe, mua bán nhu yếu phẩm nhộn nhịp cả bản làng.

Khi thu cà phê chín, người dân sẽ tự phơi khô rồi sát vỏ bán nhân khô thay vì bán hạt tươi vì được lời hơn. Khi này chất lượng nhân cà phê sẽ ngon hơn nhiều so với trái xanh. Nhân cà phê có màu vàng nhẹ, ngửi thơm dịu đặc trưng của hạt cà phê mới.

Cách thức thu hoạch.
Hái cà phê hoàn toàn thủ công. Trước hết dùng 2 tấm bạt dài 10-15 m trải dọc luống cà phê ôm sát gốc cây. Người ta đi dọc luống cà phê tuốt trái rới xuống bạt. Bắt đầu từ trên đầu dốc rồi kéo dần xuống dưới. Khi bạt nặng cà phê thì rút ra bao, một bao tầm 50-60KG.

Cà phê được phơi trên bạt, ở Dak Som nắng nhiều, gió nhiều phơi cà phê khá nhanh khô.

Cà phê sau khi đã khô sẽ được xát vỏ lấy nhân khô bằng máy.

Người nông dân ở Tà Đùng một nắng 2 sương thu về bao nhiều tiền cho 10 000 m2 cà phê.
Giá bán hạt tươi vụ 2019 là 6000 – 6800 đồng, một mẫu thu về 10 -20 tấn cà phê tươi tương đương với tổng thu là 70-130 triệu
- Chi phí hái 1000-1500/kg hết 10-20 triệu.
- Chi phí dầu tưới cây: 5 triệu
- Chi phí xăng phát cỏ: 5 triệu
- Chi phí bón phân : 25 triệu
- Chi phí tỉa cành: 2 triệu
- Tổng chi phí là: 42-52 triệu
Cuối cùng với 1 mẫu dất, người nông dân thu về: 23 -73 triệu/năm tương đương với lương một công nhân làm nhà máy. Nếu nhà có 4 nhân khẩu thì thật khó khăn, khi đó vụ mùa cả nhà ra rẫy hái cà phê để thu thêm được tiền hái để tang thu nhập lên 33-93 triệu/năm. Rất vất vả và mong manh vì làm nông nghiệp phụ thuộc nhiều vào thời tiết.
Mong cho cà phê được giá, năm nay cà phê ở Tà Đùng không được mùa, không được giá, thương người nông dân một nắng hai sương. Khi nhấm nháp ly cà phê thơm ngon 40-50 ngàn nơi đô thị phồn hoa, bạn có bao giờ nghĩ tới hạt cà phê đến từ đâu không nhỉ.
